اقتصاد ایران:
اصفهان نتایج یک پژوهش از محققان اصفهانی نشان می‌دهد که استفاده از متابولیت‌های ثانویه هدف و مواد موثره از طریق بیوراکتورهای زیستی، بازخوردی قوی در صنعت دارویی به همراه دارد.

متابولیت‌های ثانویه، موادآلی شیمیایی پیچیده‌ای هستند که گیاهان در طول حیات خود تولید می‌کنند؛ اما در رشد و نمو و فعالیت‌های حیاتی آنها نقشی ندارد و عمدتاً به منظور دفع آفات، جذب حشرات گرده افشان و مبارزه با بیماری های میکروبی در گیاهان تولید می‌شوند.

مواد معطر، مواد موثره دارویی، چاشنی‌ها، شیرین کننده‌های طبیعی، مواد ضد میکروبی، فرمون‌ها، حشره کش‌ها، علف‌کش‌ها، هورمون‌های گیاهی و مواد آللوپاتیک از این جمله هستند. برخی از این ترکیبات مانند، دیجی توکسین، شیکونین و داروهای ضد سرطان مانند، وین بلاستین، وین کریستین و تاکسول از ارزش اقتصادی بالایی برخوردارند و قیمت آنها از چند دلار تا چند هزار دلار به ازای هر کیلو تغییر می‌کند.

در پژوهشی که در خصوص "تولید متابولیت‌های ثانویه هدف و مواد موثره از طریق بیوراکتورهای زیستی" توسط تیم پژوهشگران متشکل ازساناز شیرانی و احمد ایمنی( کارشناسی ارشد مهندسی کشاورزی گرایش بیوتکنولوژی و ژنتیک مولکولی گیاهان باغبانی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان) انجام شد، آمده است: «باتوجه به مشکلات اقلیمی و هزینه‌های اقتصادی بالا حرکت به سمت کشاورزی مولکولی چشمگیر بوده و می تواند بازخوردی قوی در زمینه تامین متابولیت‌های ثانویه مورد نیاز صنعت دارویی به همراه داشته باشد.»

ساناز شیرانی یکی از پژوهشگران این تحقیق در گفت‌‍وگو با ایسنا، اظهار کرد: به دلیل کاربردهای فراوان، متابولیت‌های ثانویه، تحقیقات اصلاح نژاد گیاهی و دست ورزی‌های ژنتیکی در میزان تولید و کیفیت آنها از طریق فنون مولکولی و مهندسی ژنتیک موثر محسوب می‌شود.

وی افزود: این پژوهش با هدف، طراحی و ساخت بیوراکتورهای زیستی متناسب با نوع گیاه دارویی، تولید مواد موثره و متابوبیت ثانویه  گیاهان دارویی هدف در شرایط آزمایشگاهی و تولید مواد اولیه و موثره دارویی هدف در شرایط نیمه صنعتی انجام شد.

این محقق ادامه داد: محصول نهایی این طرح در مرحله اول ساخت بیوراکتور گیاهی در فاز آزمایشگاهی برای تولید متابولیت های ثانویه و ترکیبات دارویی درون شیشه با روش القای ریشه های مویین در دوگیاه پروانش و باباآدم و در مرحله دوم تولید متابولیت های ثانویه خاص درگیاه پروانش، وین کریستین ، وین بلاستین و در گیاه باباآدم، آرکتین و آرکتی ژنین است.

شیرانی وجه تمایز این طرح نسبت به طرح‌های مشابه را تلفیق چند روش فناوری و سیستم فیلتراسیون در فاز مایع دانست و گفت: مزیت این روش‌ها نسبت به روش‌های سنتی ساخت متابولیت‌های ثانویه تحت شرایط کنترل شده و مستقل از شرایط اقلیمی است که می‌تواند منابع تجدیدپذیر قابل اعتمادی برای محصولات طبیعی مورد نیاز ایجاد کند.

وی تصریح کرد: تولید متابولیت‌های ثانویه و ترکیبات دارویی درون شیشه از طریق بیوراکتورهای گیاهی پیشرفت چشمگیری در زمینه علوم گیاهی محسوب می‌شود و استفاده از ابزارهای ژنتیکی، شناسایی ساختار متابولیت های ثانویه و مسیرهای متابولیکی آنها می‌تواند به تولید تجاری این محصولات کمک کند.